De Toscaanse stad Pisa behoort tot de top tien populairste steden van Italië. De populariteit van deze stad is vooral te danken aan één bezienswaardigheid: de scheefstaande toren van Pisa. Deze middeleeuwse toren is uitgegroeid tot een icoon dat wereldwijd zeer bekend geworden is. Als je naar ons eigen land kijkt dan zie je dat de toren van Pisa vooral erg bekend geworden is in de jaren 80 van de vorige eeuw toen het ’toren van Pisa spel’ gebruikt werd in de TV-show Ron’s Honeymoon Quiz. In dat zelfde decennium zond de VARA het satirische televisieprogramma ‘Pisa’ uit. In de eerste aflevering bezochten Henk Spaan en Harry Vermeegen de beroemde toren. In 1985, nadat het programma de overstap maakte naar Veronica, werd de titel veranderd in ‘Verona’.

Pisa is voor de meeste toeristen onderdeel van hun vakantie in de regio Toscane of van een rondreis door Italië. Het aandeel bezoekers dat langer dan één of twee dagen in Pisa vertoeft is relatief klein. Het is een echte dagbestemming met de beroemde toren als hoofddoel van het bezoek. Veel bezoekers van Pisa zien niet veel meer dan de Piazza dei Miracoli, waar de scheve toren onderdeel van is, en de directe omgeving. De stad heeft echter veel meer te bieden dan de toren. Door middel van een ‘Pisa in 12 uur’ verhaal willen wij je graag laten zien hoe een dag in Pisa eruit kan zien, waarbij je meer van deze stad ontdekt.

Ik heb ervoor gekozen om in Pisa te overnachten. Daardoor kan ik de dag in Pisa lekker bijtijds beginnen en verlies ik geen tijd aan heen en weer reizen. Pisa kent eigenlijk amper hotels die de moeite waard zijn. De leukste plekken om te overnachten in Pisa zijn de Bed & Breakfasts. Dit soort kleinschalige accommodaties vind je volop in het centrum van de stad. Ik heb voor een kamer in een B&B gekozen die vlak bij het centrale treinstation van Pisa ligt: B&B Tuscany Gallery. Deze B&B krijgt zeer goede beoordelingen op booking.com en is gunstig geprijsd. Ik betaal nog geen negentig euro per nacht, inclusief ontbijt en toeristenbelasting. Het beste van deze accommodatie is de aandacht die de eigenaar aan zijn gasten schenkt. Hij neemt de tijd om goede tips te geven over Pisa en de verschillende mooie plekken die in de wijde omgeving van Pisa te zien zijn.

07:30 uur – opstaan

Normaliter ontbijt ik graag vroeg, maar in een gemiddelde B&B kun je pas vanaf 8:00 uur aanschuiven voor het ochtendmaal. Zo ook hier. Dat betekent dat ik ook niet te vroeg op hoef je staan. Ik maak er een lekker lange nacht van en slaap uiteindelijk uit tot half acht. Ik lees de krant op mijn telefoon en spring daarna de douche in. Het leuke aan de douche in deze kamer is dat die voorzien is van een geprinte foto op de tegels. De zwart-wit foto is gemaakt in Italië door de eigenaar van de B&B, Michele Grieco. Deze eigen foto’s zijn een kenmerk van de B&B. Boven mijn bed hangt een panoramafoto die door Michele gemaakt is.

08:00 uur – ontbijt

Het ontbijt wordt in de ruimte naast mijn kamer geserveerd. Hoewel het aantal gasten dat hier ontbijt vrij klein is als ik naar het aantal gedekte tafels kijk, staat er toch een zeer gevarieerd buffet klaar. Na het late diner van gisteravond heb ik niet zoveel trek deze ochtend. Ik beperk me tot een sneetje brood met worst en zongedroogde tomaat en een broodje gevuld met hazelnootpasta. Michele maakt daar een goede kop cappuccino bij.

08:30 uur – Keith Haring

De eerste bezienswaardigheid die ik ga bekijken in Pisa is misschien wel de meest beroemde mural van Keith Haring: Tuttomondo. Deze muurschildering is hier in 1989 aangebracht. Het is de laatste grote mural die de beroemde kunstenaar gemaakt heeft voor zijn dood in 1990, toen hij overleed als gevolg van de immuunziekte aids. Zijn kunst wordt volgens velen ten onrechte als popart omschreven. Eigenlijk was hij vooral bezig met straatkunst en dan specifiek met een vorm van graffiti. Omdat hij zo’n afwijkende stijl had wordt zijn kunst niet snel graffiti genoemd. Men heeft het vaker over moderne kunst in het algemeen.

Op dit moment van de dag de schijnt de zon de gekleurde muur. Als je hier later op de dag komt is de zon dermate gedraaid dat de muur in de schaduw ligt. Dit is dus het beste moment van de dag om hier een kijkje te gaan nemen, zeker als je de kleuren goed op foto vast wilt leggen.

08:40 uur – Corsa Italia

Ik loop de Corso Italia in. Dit is één van de hoofdstraten van Pisa. De lange autovrije straat ligt door het vrij vroege tijdstip nog grotendeels in de schaduw. De zon staat nog niet hoog genoeg om de panden hier met zijn licht te beschijnen. De winkels zijn gesloten, maar er lopen al wel voldoende mensen in de straat. Dit zijn vooral de locals die op weg zijn naar hun bestemming voor vandaag: werk, school of wat hun dagbesteding ook is. Dat merk je vooral in het tempo waarin er doorgestapt wordt.

Na een minuut of 10 lopen steek ik de Arno over. Deze rivier stroomt door de Toscane om uiteindelijk ten oosten van Pisa de zee te bereiken.

Een stukje verderop kom ik terecht op één van de mooiere pleinen van Pisa: het Piazza dei Cavalieri. Helaas is er nog teveel schaduw voor de beste foto’s. Je ziet wel hoe mooi de gebouwen zijn die hier aan liggen. Vooral het Palazzo dei Cavalieri is een plaatje om te zien.

09:15 uur – de toren van Pisa

Het is tijd voor hét hoogtepunt van Pisa: de scheve toren. Deze vrijstaande klokkentoren is het symbool van Pisa en dus de belangrijkste bezienswaardigheid om te bezoeken. De scheve toren is niet als scheve toren ontworpen. Toen men in de twaalfde eeuw begon met bouwen ging men ervan uit dat er een normale rechtstaande toren weggezet zou worden. In 1178, vijf jaar na aanvang van de bouw, begon de toren te hellen. De derde verdieping was toen klaar. Men heeft op dat moment de bouw toen bijna een eeuw lang stopgezet. Hierdoor kon de grond zich gaan zetten, waardoor het omvallen van de toren voorkomen werd. Tussen 1272 en 1284 heeft men doorgebouwd, waarbij er al enkele corrigerende maatregelen genomen werden. Vervolgens kwam de bouw weer voor bijna negentig jaar stil te liggen. Pas in 1372 werd de toren afgewerkt.

Ik loop naar de oostelijke kant van het terrein om de toren te fotograferen terwijl de zon hem beschijnt. Dit is op dit moment de beste plek om de toren te fotograferen. Dat hebben de andere toeristen ook ontdekt, als je kijkt naar het aantal mensen dat hier in verschillende poses op de foto gaat met de beroemde toren. Alleen al het bekijken van deze toeristen is al een attractie op zich. Het gros doet natuurlijk net alsof ze de toren tegenhouden. Dit is misschien wel een van de bekendste toeristische foto’s die je in Italië kunt maken. Ik zie mensen ook andere capriolen uithalen. Zo vind iemand het nodig om een radslag te maken met de toren op de achtergrond. Een kwestie van het weer eens anders willen doen dan anderen? Ik kijk het glimlachend toe naar wat men allemaal doet om op de foto te staan met dit icoon.

09:30 uur – omhoog

Tijd om de toren te beklimmen. Mijn ticket voor de Toren van Pisa heb ik vooraf via internet gekocht. Op die manier ben ik er zeker van dat ik op het door mij gewenste tijdstip naar boven kan. De trappen van de toren zijn beperkt qua capaciteit, waardoor er een beperkt aantal mensen tegelijkertijd de toren in mogen.

De trappen zijn van marmer en de treden zijn door het vele gebruik redelijk uitgehold. Wie slecht ter been is die zou daar problemen mee kunnen hebben. Gelukkig ben ik een fitte vijftiger die trappen beklommen heeft die heel wat pittiger zijn dan deze. Wat je al wandelend naar boven wel merkt is dat de toren scheef staat. Je kunt dit best goed voelen.

Na een minuut of acht sta ik op de buitenring vanwaar ik kan genieten van het uitzicht op Pisa. Het weer helpt goed mee om het uitzicht te verfraaien. Als het bewolkt is zal dit panorama minder goed tot zijn recht komen. Je loopt hier tegen de klok in. Nadat ik bijna helemaal rond geweest ben en Pisa van alle kanten heb kunnen bewonderen, zie ik een klein trapje naar boven. Die is zo krap dat het lastig is om mensen te passeren. Helaas kom ik onderweg wel enkele tegenliggers tegen. Na wat acrobatische oefeningen sta ik dan eindelijk boven. Hier hangen de koperen klokken van de toren en heb je het hoogste uitzicht. Ik ga op een trapje zitten om wat rond te kijken.

Soepel en vrij snel loop ik naar beneden, op het laatste stukje na. Op dat moment heb ik drie wat oudere dames voor me die duidelijk moeite hebben met de afdaling. Ik blijf geduldig achter hem lopen.

Eenmaal beneden neem ik nog even een kijkje in het binnenste van de toren. Die is hol. Hier staat een infoblad en een meetapparaat. Je kunt op deze plek goed ervaren hoe schuin de toren staat. Er staat een paal in de toren die volgens mij recht staat. Als je daar naar kijkt dan besef je hoeveel de toren helt. Volgens het infoblad is dat momenteel 5 graden. Ooit was dit 5,5 graden, maar door menselijk ingrijpen hebben ze dit gereduceerd.

Eenmaal buiten zie ik hoe druk het ineens aan het worden is. De bussen met dagjesmensen hebben Pisa duidelijk bereikt. Ik zie hele groepen met toeristen richting de omgeving van de toren lopen.

10:20 uur – toeristische dienst

Dat ik de scheve toren van Pisa moest bezoeken tijdens mijn trip naar Pisa was vanzelfsprekend. Welke bezienswaardigheden ik verder moet bezoeken, is voor mij nog een vraagteken. Daarvoor heb ik me te weinig in deze bestemming verdiept voorafgaand aan deze reis. Ik heb eigenlijk geen idee wat de top 10 bezienswaardigheden van Pisa is. In plaats van me door zo’n lijstje te laten leiden, bezoek ik de toeristische dienst. Daar vraag ik naar de drie bezienswaardigheden buiten de toren die ik gezien moet hebben voor ik Pisa verlaat. Deze tips neem ik mee in de invulling van de rest van mijn dag in Pisa.

10:30 uur – koffie

Italië is een echt koffieland. Je kunt hier vrijwel iedere bar of andere horecagelegenheid binnenlopen en daar goede koffie krijgen. In mijn geval doe ik dat bij broodjeszaak Po’ Sto’ aan de Piazza Manin. Daar bestel ik een espresso met een glaasje water, wat mij 1 euro kost. Dat zijn gangbare prijzen in Italië. Ik gooi 50 cent fooi in de fooienpot. De koffie drink ik net als de Italianen op: staand aan de bar.

10:45 uur – de kathedraal van Pisa

Bij het ticket van de Toren van Pisa is de entree tot de kathedraal inbegrepen. Deze bezoek ik na mijn koffiepauze. Er staat geen rij, dus ik sta binnen een minuut binnen. Er zijn drie dingen die mij opvallen. Ten eerste de enorme diepte van dit kerkgebouw. Hij is nog langer dan de buitenkant doet vermoeden. Ten tweede valt het me op dat er duidelijk sprake is van een mix van stijlen. De bogen in de kathedraal doen me denken aan de Moorse architectuur die ik ken uit Andalusië en andere plekken in Spanje.

Het derde opvallende element is het prachtige plafond. Deze voorzien van fraai houtsnijwerk met veel vergulde delen. De enorme dimensies van het plafond zorgen ervoor dat het extra indrukwekkend overkomt.

De kathedraal van Pisa is een zogenaamde kruiskerk. Dit type kerken komt veel voor in Italië. Het eerste deel na de entree heet het schip. Het schip van deze kathedraal is voorzien van enkele enorme schilderijen die diverse katholieke taferelen afbeelden.

11:15 uur – de stadsmuur op

Decennialang konden de stadsmuren van Pisa niet beklommen worden. Sinds 18 mei vorig jaar kun je weer een wandeling maken op de ruim 3 km lange stadsmuur. Er zijn vier plekken waar je de muur kunnen betreden nadat je een entreekaartje gekocht hebt voor drie euro. Ik betreed de muur via de toren die bij de toren van Pisa te vinden is. Als je het niet weet, zou je deze plek niet zo snel ontdekken.

Omdat de wandeling over de stadsmuur nog niet vermeld staat in de meeste reisgidsen en websites over Pisa, weten nog vrij weinig toeristen van deze mogelijkheid af. Ik pak eerst het korte stukje muur aan de oostelijke kant om zo een goed zicht te hebben op de kathedraal, de doopkapel en de toren van Pisa.

Hierna vervolg ik mijn weg over de muur. Opvallend is dat op de plek waar je misschien wel het beste uitzicht hebt op de schuine toren, je geen foto’s mag maken. Ze hebben daar het hek verhoogd en kleine bordjes geplaatst dat je niet mag fotograferen. Zoals waarschijnlijk zoveel toeristen doen heb ik hier schijt aan en maak een foto.

Ik merk dat het weer aan het veranderen is. De strakblauwe lucht waar ik vanochtend op getrakteerd werd verandert langzaamaan in een scenario waarbij wolken overheersen. Dit is helaas exact zoals het voorspeld was voor vandaag. Je hoopt op het moment dat je aan een dag in Pisa begint dat de weersverwachting ernaast zit en dan in jouw voordeel. Het is zoals het is.

Al lopend vraag ik me af of de mensen die langs de stadsmuur wonen er wel op zitten te wachten om vanaf de muren begluurd te worden in hun woningen en hun tuinen. Het toeristisch belang van de stad wordt hier duidelijk boven de privacy van de bewoners gesteld. Als bezoeker heb ik voordeel met deze keuze. Als ik een bewoner zou zijn dan zou ik hier minder blij van worden.

Vanaf de muur zie ik het Terme Romane. Vanaf deze positie heb je eigenlijk een prima zicht op deze historische bezienswaardigheid. Het overblijfsel van de Thermen van Nero laat zien dat Pisa al bestond tijdens het Romeinse tijdperk. Toen heette de stad nog Colonia Pisana.

Nadat ik de Universiteit van Pisa gepasseerd ben en bijna aan het einde van de wandeling ben, zie ik aan de rechterkant een opvallende muurschildering. Ik kan er twee elementen uithalen: strijd (of oorlog) en de grote tekst ‘Andrea siempre’ wat letterlijk ‘Andrea altijd’ of ‘Andrea voor altijd’ betekent. Ik vraag me af wat het verhaal achter dit kunstwerk is.

Na een uur wandelen bereik ik het eindpunt van de stadsmuur ter hoogte van Torre di Legno. Als ik in één keer door had gelopen was ik sneller geweest. Het gaat er echter om dat je geniet van de wandeling en onderweg de tijd neemt om te kijken en fotograferen.

12:30 uur – de Arno

Na vijftig meter lopen sta ik weer aan de Arno; de rivier die dwars door Pisa loopt. Op de foto kun je goed zien hoe het weer in één uur tijd omgeslagen is. Het zonnige weer heeft plaatsgemaakt voor een grijze lucht vol bewolking. Op sommige plekken zie je nog een stukje blauwe lucht.

12:40 uur – lunch

Inmiddels heb ik trek gekregen. Als ik op mijn stappenteller kijk dan zie ik dat ik er al 10,8 kilometer op heb zitten. Niet gek dat ik dan wel wat te eten en vooral te drinken lust. Vi TripAdvisor kijk wat er in de buurt zit. De nummer 3 van Pisa zit kennelijk om de hoek: Gusto Giusto. Deze zaak is vooral geliefd om de broodjes. Perfect dus voor een lunch. De vriendelijke serveerster geeft mij de menukaart en een bord waarop allerlei ingrediënten staan. Eerst een lijstje met vlees, dan een lijstje met groentes en vervolgens een lijst met Italiaanse kaassoorten. Je kunt hieruit je eigen broodje samenstellen. Natuurlijk doe ik dat.

Als brood kun je kiezen uit panuozzi, wat een soort van pizzabrood zou zijn. De andere broodsoort is focaccia, wat normaliter mijn voorkeur zou hebben. De serveerster raadt echter het andere brood aan en ik volg blind haar advies. Het brood laat ik beleggen met pulled pork, courgette, paprika en gerookte kaas. Ik kies voor het formaat ‘medium’ wat mij voldoende lijkt.

Op het moment dat het broodje geserveerd wordt ben ik blij dat ik niet voor ‘grande’ gegaan ben. Wij Brabanders noemen dit al een knoeperd.

Zoals ik al verwachtte toen het broodje op tafel kwam is het teveel eten voor mij. Ik laat uiteindelijk een derde liggen. Op dat moment heb ik al het idee dat ik eigenlijk teveel gegeten heb. Het broodje smaakte overigens prima. Ik vraag me echter af of de combinatie van eten, inrichting (als een soort piratenschip) en sfeer (vreselijke Italiaanse rockmuziek) een derde plek in de lijst van beste restaurants van Pisa rechtvaardigen.

Nadat ik klaar ben reken ik 12,50 euro af inclusief twee drankjes (water en een frisdrank) en ‘coperto’. Dit is een soort van bedieningsgeld zoals dat in Italië veel toegepast wordt. Ik geef daar een euro fooi bovenop.

13:25 uur – Fortezza di Pisa

Nadat ik de Arno overgestoken ben over één van de meest fantasieloze bruggen die ik in mijn leven gezien heb kom ik uit bij het fort van Pisa. Het is een plek waar niet iedere toerist komt, omdat het geografisch gezien helemaal aan de andere kant van het centrum ligt ten opzichte van de Toren van Pisa.

Ik moet helemaal om het fort heen lopen voordat ik bij de entree ben. Daar mag ik gratis naar binnen. Van de binnenkant van de fortificatie is een stadspark gemaakt: de Giardino Scotto. Het is er lekker rustig. Er zitten wat mensen op het gras te picknicken en op de bankjes zitten een paar stelletjes met elkaar te kletsen. Ik vind het altijd lekker, zo’n baken van rust in een drukke stad. Door de beperkte omvang van het park hoor je het verkeer van buiten nog wel.

13:50 uur – Chiesa di Sant Maria della Spina

Na het fort ben ik weer naar de Arno gelopen om mijn route langs deze rivier te vervolgen. Daar kom ik na ongeveer een kilometer lopen een prachtig gotisch kerkje tegen: de Chiesa di Santa Maria della Spina. Dit kerkgebouw stamt uit de veertiende eeuw, uit het jaar 1333 om precies te zijn. Oorspronkelijk was deze Rooms-katholieke kerk dichter bij de rivier gebouwd. Vanwege de dreiging van het water heeft men tussen 1871 en 1875 de kerk verplaatst naar de huidige plek, die nog altijd zeer dicht bij de oever van de Arno is. Op dit tijdstip is de kerk gesloten voor bezoek. Hij zal pas om 15:00 uur open gaan. Ik moet het dus doen met de buitenkant.

14:15 uur – een andere toren

Nadat ik de Arno over de Ponte Della Cittadella overgestoken ben kom ik uit bij een andere interessante toren: de Torre Guelfa. Deze laat-middeleeuwse toren stamt uit 1407 en was onderdeel van een citadel. De toren bood en biedt nog steeds een goed overzicht over de Arno-rivier tot aan de zee. Een prima uitkijkpost dus om vijandige activiteiten tijdig waar te kunnen nemen. De toren werd in 1944, tijdens de Tweede Wereldoorlog, bijna geheel verwoest door een bombardement. Halverwege de jaren vijftig heeft men de toren gereconstrueerd.

De vormgeving is herkenbaar voor mij. In eerste instantie moet ik denken aan de beroemde torens van Bologna: de Torre Asinelli en Torre Garisenda. Als ik wat beter kijk herken ik ook de architectuur van de Torre Velasca in Milaan erin. Die moderne toren heeft een gelijkwaardige vorm, waarbij de top breder is dan de rest van de toren.

14:30 uur – Breugel en Jeroen Bosch

Op aanraden van de toeristische dienst bezoek ik een expositie in het Arsenali Repubblicani die gewijd is aan Jeroen Bosch, Pieter Breugel de Oude en Arcimboldo. Ze hebben een multimediashow gemaakt waarbij vooral de Nederlandse kunstenaar Jeroen Bosch ter inspiratie diende.

Na een introductievideo van tien minuten stap ik een lege expositieruimte binnen. Op de muren en deels op de vloer komen de kunstwerken door middel van een boeiende presentatie tot leven. Het is de enorme ruimte in combinatie met video en vooral audio die er een ongeëvenaard spektakel van maken. Dit is bijna niet op foto vast te leggen. Wie deze show wil zien die moet snel zijn. Op 30 juni is de laatste dag dat je deze kunt bewonderen.

Alles is zo goed in elkaar gezet dat je wilt blijven kijken en vooral luisteren. De soms zeer dramatische klassieke muziek die gebruikt wordt om de beelden te begeleiden is zo goed gekozen dat het geheel blijft boeien. Sommige stukken herken ik, zoals Vivaldi’s ‘Vier Jaargetijden’. Ik kan eigenlijk maar één ding zeggen over deze bezienswaardigheid: ‘wauw!’.

Natuurlijk komt ook het bekendste werk van de Nederlandse meester Jeroen Bosch voorbij: de Toren van Babel. Door daar mistflanken overheen te laten gaan krijgt dit meesterwerk een extra dramatisch effect. Voor mij is dit de afsluiting van mijn bezoek.

15:25 uur – Palazzo della Sapienza

Bij toeval kom ik terecht op het binnenplein van het Palazzo della Sapienza. In dit renaissancegebouw is de rechtenfaculteit van de Universiteit van Pisa en de Universiteitsbibliotheek te vinden. Voor mij is het een fraai gebouw met een mooi plein om even te bewonderen en op foto vast te leggen. Zelfs het steeds dramatischer ogende weer kan dit moment voor mij niet verpesten.

15:40 uur – een koude delicatesse

Italianen zijn meesters in het bereiden van ijs. Één van de tips die de eigenaar van de B&B gaf waar ik verblijf is om ijs te eten bij Gelateria De’Coltelli. Een advies dat ik graag opvolg. Uit ervaring weet ik hoe goed het ijs in Italië kan smaken. Als iemand het dan heeft over naar zijn zeggen ‘één van de beste ijsmakers van Italië’ dan vraagt dat om een test.

Voor drie euro koop ik een bakje ijs in de grootte ‘normaal’. Ik bestel twee smaken: macadamia en gember. De smaak van het gemberijs is heftig. Er zit een licht bittertje in. Het smaakt wel erg natuurlijk. Wat ik prettig vind is dat het ijs niet te vet en vooral niet te zoet is. Dit past helemaal in mijn straatje. Het macadamia-ijs bevalt me beter. Dit smaakt echt naar macadamianoten. Dit is wel wat anders dan het fabrieksijs dat je onder andere bij ons in de supermarkt vindt. Dit is zoveel puurder van smaak.

Ik vind een titel ‘beste ijsmaker’ nogal wat als je weet dat er duizenden ijsbereiders zijn in Italië. Dat deze zaak tot de beteren behoort durf ik wel te beamen.

16:05 uur – Piazza Dante Alighieri

Via via kom ik uit op een aangenaam plein: Piazza Dante Alighieri. Dit plein is vernoemd naar de Italiaanse dichter, schrijver en moraalfilosoof. Zijn bekendste werk is ‘La divina commedia’ of in het Nederlands ‘De goddelijke komedie’. Dit driedelige gedicht wordt wereldwijd als een literair hoogtepunt beschouwd.

In tegenstelling tot een aantal andere plekken in Pisa doet dit minder toeristisch aan. Het ligt dan ook net buiten de meest gebruikte wandelroute tussen het station en de Toren van Pisa. Hier staan wat terrassen, is er voldoende ruimte overgelaten voor groen en er staat een indrukwekkend gebouw: het Casa di Risparmio. Al met al een mooi plekje in deze stad.

16:15 uur – botanische tuin

In Pisa bevindt zich de oudste botanische tuin ter wereld. Het Orto e Museo Botanico stamt eigenlijk uit het jaar 1543, maar werd twee keer verhuisd om uiteindelijk in 1591 op de huidige locatie terecht te komen. In het kader van ‘Pisa is meer dan de toren’ breng ik een bezoek aan deze aan de universiteit gelieerde tuin. Ik betaal 4 euro aan entreegeld voordat ik naar binnen kan.

Ik maak een wandeling door de tuin en bezoek de kassen. Het mooiste element in deze botanische tuin vind ik de bossen van bamboe. Dat zijn zulke gave planten om te zien als ze gegroepeerd staan.

Na een half uur in de botanische tuin vertoefd te hebben verlaat ik hem op dezelfde plek waar ik naar binnen gekomen ben.

17:00 uur – terug bij de schuine toren

Ik eindig de dag in de buurt van de scheve toren van Pisa. De zon laat zich langzaam aan weer zien en dit is het moment waarop je eigenlijk het beste licht hebt om de toren inclusief de kathedraal te fotograferen. De zon is niet op volle kracht. Hij moet door lichte sluierbewolking heen schijnen. Het is voldoende om een paar goede foto’s te maken van het bekendste decor van de stad Pisa. Dat heeft de rest van de toeristen ook door, die net als vanochtend volop bezig zijn om allerlei merkwaardige pozen aan te nemen rondom deze prachtige bouwwerken.

17:20 uur – battistero

Nu ik er toch ben, besluit ik nog twee bezienswaardigheden van binnen te bezichtigen. Daarvoor loop ik eerst naar het ticketkantoor waar ik een entreeticket voor 2 monumenten aanschaf: het Battistero en het Camposanto. Dat kost mij 7 euro in totaal aan entreegeld.

Het Battistero is als eerste aan de beurt. Dit is het ronde gebouw dat ten westen van de kathedraal staat. De bouw van deze doopkabel begon in het jaar 1153. Het was pas in de veertiende eeuw klaar. Met een omtrek van 107,25 meter en een hoogte van 54,86 meter is dit de grootste doopkapel van Italië.

Nadat ik via de trappen naar het bovenste deel van de doopkabel ben gelopen, maak ik kennis met een belangrijk element van het baptisterium: de akoestiek. Een gids laat dit van beneden uit horen. De akoestiek zorgt voor een prachtige echo binnen het gebouw.

17:45 uur – Camposanto

De laatste bezienswaardigheid in Pisa waar ik een bezoek aan breng is de Camposanto. Ook dit complex is onderdeel van het Piazza dei Miracoli. Het is een overdekte begraafplaats waar Romeinse beelden en fraaie fresco’s zorgen voor een prachtige plek. Sommigen beschouwen de Camposanto van Pisa als één van de mooiste begraafplaatsen ter wereld.

Het voordeel van een bezoek op dit moment van de dag is dat het er heerlijk rustig is. De meeste toeristen zoeken nu een terras of hun bus terug naar hun accommodatie op. Het nadeel is dat ik vandaag zoveel foto’s gemaakt heb dat het batterijlampje van mijn fotocamera rood knippert als teken dat de batterij zo goed als leeg is. Ik zal de laatste foto’s van vandaag met mijn iPhone moeten maken.

18:25 uur – met de bus mee

Omdat het stiekemweg aardig wat kilometers zijn die je loopt tijdens zo’n dag in Pisa ga ik met de bus terug richting het Bed & Breakfast. Vanaf halte Torre 2 kan ik voor 1,50 euro met de bus naar het Centraal Station van Pisa reizen. Van daaruit is het een paar minuten lopen naar mijn kamer. Het kaartje had ik vanochtend al gekocht bij de toeristische dienst. Anders had ik hier uit de automaat een kaartje kunnen kopen. De bus is aan de late kant. Eigenlijk had hij er om 18:18 uur moeten zijn. Het blijft zo in ieder geval sneller en minder vermoeiend dan lopen.

Terug op mijn kamer bekijk en beantwoord ik mijn e-mails van die dag. Ook kleed ik me even om. Overdag is het prima om in een korte broek en T-shirt rond te lopen, maar voor het avondeten wil ik graag wat meer gekleed op pad. Daarnaast is het gewoon te fris geworden om ’s avonds zo nog op pad te gaan.

19:45 uur – Italiaans eten

Het is tijd om te genieten van de Italiaanse/Toscaanse keuken. Op ongeveer 500 meter van mijn kamer is restaurant La Buca gevestigd. Binnen TripAdvisor scoort deze eetgelegenheid heel hoog. Op dit moment staat La Buca op de 7e plek van 846 plekken om te eten in Pisa. De recensies zijn dermate lovend dat ik hier graag een kijkje ga nemen.

Vier gangen gaat me te ver. Italianen beperken zich zelf ook vaak tot twee of drie gangen, tenzij men uitgebreid gaat dineren. Naast de standaard menukaart is er ook een kaart met verse dagspecialiteiten. Ik kies twee gangen van die dagkaart en eentje van de reguliere kaart.

Het voorgerecht is een carpaccio van ossenhaas met fijn gesneden artisjokken en wat Parmezaanse kaas. Natuurlijk ontbreekt ook een scheut aromatische olijfolie niet.

Als eerste hoofdgang (primero) staat pasta op het menu. Het is een Toscaanse variant op deegkussentjes met vleessaus: Tortelli Toscani con il ragú. Dit gerecht staat op de standaard menukaart. Het is immers een heuse klassieker. Natuurlijk strooi ik hier wat geraspte kaas overheen die tegelijkertijd met het gerecht op tafel gezet is. De pasta is erg lekker. Het heeft een perfect mondgevoel en de saus (‘ragu’) is krachtig van smaak. Dit is pasta zoals het hoort te zijn!

Het tweede hoofdgerecht is van de dagkaart: tonijn (taliata di tonno a la eriglia). Het is gegrilde tonijn die van binnen nog wat rauw is. Als bijgerecht heb ik een gemengde salade genomen. Alles bij elkaars en prima laatste gang voor mij. Voor de grote finale, het dessert, heb ik geen plekje meer over. De drie gangen zijn niet groot, maar alles bij elkaar vult het wel!

Na de maaltijd krijg ik de rekening gepresenteerd: 47 euro inclusief ‘coperto’, wat je als bedieningsgeld mag zien. Daarnaast geef ik 3 euro fooi door het totaal af te ronden naar vijftig euro.

Slotwoord

Toen ik Pisa als bestemming koos om in één dag te verkennen, was ik een beetje bang dat ik moeite zou hebben om een hele dag te vullen. Dat was vooral gebaseerd op verhalen van anderen die zeiden dat Pisa buiten de toren niet de moeite waard zou zijn. Ik ben dat niet met ze eens. Ik geloof best dat Pisa niet de mooiste stad van de Toscane is. Maar dat betekent niet dat Pisa lelijk is of niets te bieden heeft. Ik heb een volle boeiende dag in Pisa beleefd waarbij er nog enkele musea zijn waar ik geen tijd meer voor had. Ik durf Pisa daarom zonder enige twijfel aan te raden voor een bezoek van tenminste één dag.

Wie slim is die overnacht voorafgaand en/of aansluitend op deze dag ook in Pisa, om met volle teugen te kunnen genieten van het bezoek. Maak je er een dagtrip van, zorg dan dat je op tijd in Pisa bent om zoveel mogelijk te kunnen zien.